De kredietcrisis is meer dan een democratische crisis, ze staat symbool voor een morele crisis.
Als dochter van een socioloog en een Amsterdamse branie is mij de waarom-vraag met de paplepel ingegoten. De socioloog leerde me vragen waarom we de dingen doen die we doen? Waar dat goed voor is? Wie daarbij gebaat is? En of dat ook het beoogde doel was? De branie vroeg: Hoezo? Bepaal jij dat? En wie ben jij dan? Een automatisch gezag voor autoriteit heb ik dus niet meegekregen.
Dat bleek ook weer toen mijn dochter me laatst vroeg: Mama waarom mag je niet door het rood fietsen? Zonder na te denken antwoordde ik: omdat je dan een bekeuring krijgt. Geschrokken voegde ik er aan toe, dat de politie bekeurt om de verkeersveiligheid te handhaven. ‘Het zou maar een gevaarlijke toestand worden als iedereen de verkeersregels aan zijn laars lapt.’ Maar waarom rijden die motoragenten dan altijd zo hard over de stoep langs de speeltuin, dat is toch niet veilig! 1-0 voor mijn dochter. Ze doelt op de cirkelende motoragent opzoek naar overtreders om zijn bonnenquota te halen. ‘Misschien dat de kinderen van de politiebaas ook weer eens aan hun vader moeten vragen waarom zij die dingen doen die ze doen.’ Antwoord ik smalend.
Niet alleen in huize Wouters groeit de vraag of de bestuurders nog wel weten waar ze mee bezig zijn. Het draagvlak van de middenpartijen en vakbonden neemt al jaren af omdat zij geen passend antwoord lijken te hebben op de nieuwe wereld van globalisering, toenemende macht van de financiële markten en het onomkeerbare proces van Europese eenwording. En terwijl de ene helft van de bestuurdersklas oproept om terug naar vroeger te gaan, toen geluk nog heel gewoon was en we gezellig met z’n allen met prepensioen gingen, concludeert de andere helft dat de oude oplossingen inderdaad hebben afgedaan. Maar in plaats van met nieuwe passende oplossingen te komen, besluit dit groepje alle oude oplossingen gewoon op te heffen. De sociale werkplaats, het PGB, de kinderopvang. Alles naar de markt en als dat uitmondt in misstanden, graai gedrag, en zichzelf verrijkende publieke instellingen; eigen schuld dikke bult. Zelfs de economische crisis lijkt daar geen verandering in aan te brengen.
Dit alles leidt, helaas, wel tot een bloeiend populisme maar nog te weinig tot de kinderlijk hardnekkige waaromvraag die om verantwoording roept. Geen duur betaalde commissariaten die achteraf om verantwoording worden gevraagd, maar de waaromvraag die je belet om überhaupt in de misstanden mee te gaan die wordt niet gesteld. Waarom is de bank, de verzekeringsmaatschappij of de overheidsinstantie waarvoor ik werk opgericht? Met welk doel? Wie zijn daarbij gebaat, en waren dat ook degenen die we ooit voor ogen hadden?
Helaas luidt het antwoord op de waarom-vraag meestal: omdat ik het zeg, en omdat men het al jaren zo doet. Veel bestuurders weten best dat dit antwoord niet meer voldoet, toch houden ze hardnekkig vast aan oude verworvenheden, alle misstanden ten spijt. Daarom wil ik degenen die hier gevoelig voor zijn oproepen ook eens naar de socioloog en de branie te luisteren en zichzelf af te vragen; hoezo bepaal jij dat? Wie ben jij dan wel? Want geloof me, banken, woningbouwverenigingen, school- en landsbesturen zijn niet in het leven geroepen om zich ten koste van anderen te verrijken. En mocht dat alles je nog steeds niet in morele verlegenheid brengen dan sturen de socioloog, de branie en ik je met alle liefde zonder eten naar bed.
Met vriendelijke groet,
Roos Wouters
Deze column is geschreven naar aanloop in Democratie in Debat 13 april: Is de kredietcrisis een democratische crisis?
Vrijdag 13 april, 15.00 – 17.00 uur
Centrale Bibliotheek, Den Haag (Spui 68)
Aanmelden is niet verplicht, wel gewenst. Toegang is gratis.
Het debat zal ook uitgezonden worden via livestream.
In tijden van economische nood is er geen tijd om op democratische processen te wachten. Holt de politiek achter de markten aan? Is de invloed van financiële markten een gevaar voor de democratie? Europa is op zoek naar een oplossing voor de crisis. Hoe belangrijker Europa wordt, des te belangrijker wordt ook de democratische besluitvorming in Europa. Welke keuzes zijn er?
Een debat over de vraag: Is de kredietcrisis een democratische crisis?
Sprekers zijn:
- Kathalijne Buitenweg, voormalig Europarlementariër voor GroenLinks
- Roel Janssen, financieel-economisch journalist en schrijver van o.a. De Euro, Twintig jaar na het Verdrag van Maastricht
- Jan de Wit (ovb) Tweede Kamerlid voor de SP en voorzitter van de Parlementaire enquêtecommissie naar het Financiële Stelsel.
Het inleidende gastcollege wordt verzorgd door Ludolf van Hasselt, werkzaam bij de Europese Commissie in Brussel.
Het debat wordt geleid door Kars Veling (directeur van ProDemos en ex-politicus) en Roos Wouters (politicoloog, publicist en debatleider).