Wij Nederlanders staan bekend om ons poldermodel. Bij ons gaan werkgevers, vakbonden en overheid gezamenlijk op zoek naar een compromis. Over arbeidsvoorwaarden en lonen onderhandelen wij liever, dan dat we elkaar eindeloos de tent uit vechten. Nee, dat poldermodel van ons is zo gek nog niet.
Toch lijkt het overlegmodel op zijn retour. Zowel de arbeidsmarkt, de gezondheidszorg als de woningmarkt vragen om ingrijpende hervormingen en, zo weten ook Rutte en Samson, ingrijpende veranderingen kennen geen bevredigend compromis. Daarom besloten de heren dit keer geen water bij de wijn te doen, maar de wijn, hoe zuur ook, eerlijk te verdelen.
Nadat de kaarten geschut waren, riep minister Asscher de sociale partners op het poldermodel in ere te herstellen. Juist nu er grote hervormingen doorgevoerd moeten worden is het van belang, dat dit in goed overleg gebeurt, met succes. De sociale partners lieten optimistisch weten dat ‘de polder terug is van weggeweest.’
Bestuurskundige Frank Hendriks plaats hier echter vraagtekens bij. Volgens hem verruilen we ons poldermodel steeds vaker voor een ‘stemmingendemocratie’: een ‘democratie van publieke emotie, waarbij de meeste stemmen gelden’ en dat is volgens hem geen goede zaak.
Nu ben ik het met hem eens dat de koers niet bepaald mag worden door onberedeneerde gevoelens. Wel vraag ik me af of die hoogoplopende emoties en de roep om een stemmingendemocratie niet juist het gevolg is van het gebrekkig functionerende poldermodel. Zijn de sociale partners nog wel representatief voor werkend Nederland of neemt hun draagkracht al tijden af, zonder dat zij anderen de ruimte aan de onderhandelingstafel geven?
Tegenwoordig is slechts 20 procent van werkend Nederland lid van een vakbond en hun gemiddelde leeftijd ligt ook nog eens ruim boven de vijftig. Feitelijk zijn de bonden de belangenbehartigers van de toekomstige bejaarden en een korte termijn-agenda ligt dan ook voor de hand. Evenmin staan de vertegenwoordigers van werkgevend Nederland niet bekend om hun progressieve langetermijnvisie. Toch sluiten zij de compromissen die voor heel werkend Nederland zullen gelden.
Vraagt het consensusmodel, zeker ten tijden van ingrijpende hervormingen, niet om sociale partners die representatief zijn voor heel werkend Nederland. Werkend Nederland nu en in de toekomst? Daar zou ik wel eens voor willen stemmen. Ik zeg: doen!
Frank Hendriks komt op 1 februari naar Den Haag om tijdens Democratie in Debat met ‘stemmingenpeiler’ Maurice de Hond zijn visie toe te lichten. Om 15 uur in de openbare bibliotheek naast het stadhuis aan het Spui. U bent van harte welkom! De toegang is gratis. Aanmelden is niet verplicht, wel gewenst www.democratieindebat.com